> Περίληψη
Σκύλος ακαθόριστης φυλής, γένους θηλυκού, ηλικίας 2 ετών, προσκομίστηκε με ιστορικό διάτασης της κοιλίας κατά τους δύο προηγούμενους μήνες. Η κλινική εξέταση αποκάλυψε μια σκληρή, ανώδυνη ενδοκοιλιακή μάζα. Οι απεικονιστικές εξετάσεις επιβεβαίωσαν την ύπαρξη μάζας στη μεσότητα της κοιλιακής κοιλότητας με πολυάριθμες επασβεστώσεις. Η ερευνητική λαπαροτομή αποκάλυψε τη μάζα που συνδεόταν με την αριστερή ωοθήκη η οποία αφαιρέθηκε με ολική ωοθηκυστερεκτομή. Η ιστοπαθολογική εξέταση της μάζας ήταν συμβατή με καλόηθες ωοθηκικό τεράτωμα με στοιχεία φλεγμονής. Τρία χρόνια μετά την επέμβαση, ο σκύλος είναι κλινικά υγιής.
> Εισαγωγή
Τα πρωτογενή νεοπλάσματα των ωοθηκών εμφανίζονται συχνότερα στο σκύλο, τη φορ- βάδα και την αγελάδα.1 Αποτελούν το 1% του συνόλου των νεοπλασμάτων του σκύλου και διακρίνονται σε αυτά του επιπολής επιθηλίου, των κυττάρων του κοκκώδους υμένα και της εσωτερικής θήκης του ωοθηλακίου και των αρχέγονων ωαρίων (ωογονίων). Τα νεοπλάσμτα των ωογονίων συνήθως διαχωρίζονται σε δυσωογονιώματα και τερατώματα και τα τελευταία αποτελούν το 2% του συνόλου των νεοπλασμάτων των ωοθηκών του σκύλου.1,2 Τα τερατώματα των ωοθηκών είναι σπάνια νεοπλάσματα τα οποία σχηματίζονται από ιστούς εκτοδερμικής, μεσοδερμικής ή ενδοδερμικής προέλευσης σε διάφορους συνδυασμούς τριών ή λιγότερων στιβάδων.1,4 Ολιγάριθμα περιστατικά ωοθηκικού τερατώματος σκύλου έχουν δημοσιευτεί στην κτηνιατρική βιβλιογραφία.2-20 Στο παρόν κλινικό περιστατικό θα περιγραφούν τα απεικονιστικά ευρήματα, τα μακρο- σκοπικά και ιστοπαθολογικά χαρακτηριστικά, η θεραπευτική αγωγή και η μακροχρόνια έκβαση ενός σκύλου με τεράτωμα της ωοθήκης με ιστοπαθολογικά χαρακτηριστικά που απαντώνται σπανιότερα στην κλινική πράξη.
> Κλινικό περιστατικό
Σκύλος θηλυκός ακαθόριστης φυλής, 2 ετών, με σωματικό βάρος 4,8 kg προσκομίστηκε για διερεύνηση και θεραπευτική αντιμετώπιση εξαιτίας διάτασης της κοιλιακής κοιλότητας από διμήνου. Η κλινική εξέταση αποκάλυψε μια ανώδυνη, συμπαγή ενδοκοιλιακή μάζα. Η γενική εξέταση αίματος κατέδειξε ήπια αναιμία (αιματοκρίτης 36.4%, τιμές αναφοράς: 37-55%). Οι βιοχημικές εξετάσεις ήταν εντός φυσιολογικών ορίων. Τα απλά ακτινογραφήματα κοιλίας έδειξαν την παρουσία μιας μάζας με ασαφή όρια στην μεσότητα της κοιλιακής κοιλότητας, η οποία περιείχε πολυάριθμες επασβεστώσεις και εκτόπιση των παρακείμενων ενδοκοιλιακών οργάνων προσθίως, οπισθίως και πλαγίως (Εικόνες 1, 2). Πολλές από τις επασβεστώσεις είχαν κυκλικό ή επίμηκες σχήμα με ακτινοδιαυγές περιεχόμενο. Τα ακτινογραφήματα θώρακα δεν εμφάνιζαν παθολογικά ευρήματα. Ο υπερηχοτομογραφικός έλεγχος της μάζας έδειξε πολλαπλές υπερηχογενείς εστίες με σαφή ακουστική σκιά (Εικόνα 3).
Η κυτταρολογική εξέταση μετά από παρακέντηση της μάζας με λεπτή βελόνα ήταν μη διαγνωστική. Ακολούθησε μέση λαπαροτομή υπό γενική αναισθησία με ισοφλουράνιο, η οποία αποκάλυψε μια ανομοιογενή μάζα διαστάσεων 20 x 18 cm και βάρους 1,6 kg η οποία προερχόταν από την αριστερή ωοθήκη (Εικόνα 4). Η μάζα αφαιρέθηκε μετά από ολική ωοθηκυστερεκτομή. Δεν βρέθηκαν μακροσκοπικά μεταστατικές εστίες κατά τη χειρουργική διερεύνηση της κοιλιακής κοιλότητας. Ακολούθησε σύγκλειση του χειρουργικού τραύματος κατά τα γνωστά και η ανάνηψη του σκύλου από τη γενική αναισθησία δεν εμφάνισε επιπλοκές. Μετεγχειρητικά χορηγήθηκαν μορφίνη και καρπροφένη για 3 ημέρες.
Η μάζα ήταν μεγαλοζώδης με φαιοκίτρινη χροιά και κοκκώδη όψη. Σε επιφάνεια τομής εμφανιζόταν πολυκυστική. Οι κύστεις ήταν διαμέτρου < 0,5 cm και ορισμένες έφεραν στο εσωτερικό τους ζελατινώδες υλικό (Εικόνα 5).
Τα δείγματα μονιμοποιήθηκαν σε διάλυμα φορμόλης 10%, εγκλείστηκαν σε παραφίνη και λήφθηκαν τομές πάχους 5 μm που χρωματίστηκαν με τη χρώση αιματοξυλίνης εωσίνης. Ιστοπαθολογικά διαπιστώθηκε η παρουσία επιδερμίδας (κερατινοποιούμενο πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο), θυλάκων τριχών (με υπολείμματα κερατίνης) πλησίον σμηγματογόνων και αποκρινών αδένων, συνδετικού ιστού που αποτελούνταν από ίνες κολλαγόνου και ινοβλάστες και περιοχές με αραιό βασίφιλο/μυξωματώδες υλικό. Παρατηρήθηκαν επίσης ευμεγέθεις κυστικοί σχηματισμοί με τοίχωμα από ψευδοπολύστιβο επιθήλιο και αποφολιδωμένα επιθηλιακά κύτταρα στον αυλό τους, αναμεμειγμένα με ουδετερόφιλα. Πολυάριθμες εστίες χονδρικού ιστού ήταν επίσης εμφανείς σε πολλά σημεία με σποραδική εμφάνιση οστίτη ιστού. Επιπλέον, παρατηρήθηκε νευρικός ιστός με εκφύλιση νευραξόνων, εκφύλιση νευρώνων (χρωματόλυση, κενοτοπίωση), νέκρωση νευρώνων (πυρηνολυσία), γλοίωση και μικροδιηθήσεις από φλεγμονικά κύτταρα, κυρίως (λεμφοκύτταρα, μακροφάγα). Φλεγμονικά κύτταρα, κυρίως λεμφοκύτταρα, πλασμοκύτταρα, μακροφάγα και πολυάριθμα σιτευτικά εντοπίστηκαν στον διάμεσο συνδετικό ιστό. Παρατηρήθηκαν επίσης περιοχές με ψευδοπολύστιβο επιθήλιο ή με μια μόνο στιβάδα κυλινδρικών ή κυβικών, ορισμένες φορές κροσσωτών κυττάρων και μεταξύ αυτών παρουσία καλυκοειδών κυττάρων (αναπνευστικό επιθήλιο). Διαπιστώθηκε επίσης μονόστιβο επιθήλιο με με κυβικά κύτταρα όμοια με εκείνα του επενδύματος τα οποία έφεραν εωσινοφιλικό και στρόγγυλο πυρήνα και διατάσσονταν κατά μήκος μιας βασικής μεμβράνης που περιβάλλονταν από χαλαρό συνδετικό ιστό. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα κύτταρα σχημάτιζαν αυλό (Εικόνα 6).
Ο σκύλος επανεξετάστηκε κατά την αφαίρεση των ραμμάτων 15 ημέρες μετά την επέμβαση, και βρέθηκε κλινικά υγιής. Οι απεικονιστικές εξετάσεις ένα χρόνο μετά την επέμβαση, συμπεριλαμβάνοντας ακτινογραφήματα θώρακα και υπερηχογράφημα κοιλίας, δεν εμφάνιζαν παθολογικά ευρήματα. Η τηλεφωνική επικοινωνία με τον ιδιοκτήτη τρία χρόνια μετά τη χειρουργική επέμβαση επιβεβαίωσε ότι ο σκύλος παραμένει κλινικά υγιής.
> Συζήτηση
Tα τερατώματα προκύπτουν σε σκύλους οποιασδήποτε φυλής με διάμεση ηλικία εμφάνισης τα 3 έτη (εύρος 1-12 έτη).3-20 Φαίνονται επίσης να προσβάλλουν σκύλους νεαρής ηλικίας και χαρακτηρίζονται από ταχεία ανάπτυξη.13,19 Η διάταση της κοιλιακής κοιλότητας είναι το πιο συχνό κλινικό εύρημα στην περίπτωση τερατώματος, όπως και στο παρόν κλινικό περιστατικό. Το απλό ακτινογράφημα κοιλίας έδειξε μια μάζα στη μεσότητα της κοιλιακής κοιλότητας με πολυάριθμες επασβεστώσεις, οι οποίες αποτελούν συχνό εύρημα σε περιπτώσεις τερατώματος των ωοθηκών.8,9,11,12,14,19 Η διαφορική διάγνωση της μάζας περιλάμβανε μουμιοποιημένο έμβρυο, νεοπλάσματα ήπατος, σπλήνα, στομάχου, παγκρέατος, επινεφριδίων, μεσεντερίου, λιπώδους ιστού, μήτρας ή ωοθηκών. Ένα χρόνιο αιμάτωμα ή απόστημα θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνεται στη διαφορική διάγνωση.9,11,14 Η μάζα που αναφέρεται στο παρόν κλινικό περιστατικό θα μπορούσε να προέρχεται από οποιαδήποτε ενδοκοιλιακή δομή. Ωστόσο, δεν φαινόταν να είναι οπισθοπεριτοναϊκή, καθώς δεν υπήρχε μετατόπιση του παχέως εντέρου προς τα κάτω. Η νεφρομεγαλία συνήθως προκαλεί μετατόπιση του παχέως εντέρου προς τα κάτω. Τα νεοπλάσματα των ωοθηκών συνήθως προκαλούν κεντρική μετατόπιση του δωδεκαδακτύλου και του κόλου αντί της μετατόπισης προς τα κάτω. Το υπερηχοτομογράφημα κοιλίας μπορεί να διευκολύνει την ανίχνευση μιας ωοθηκικής μάζας, ειδικά αν η διάμετρός της είναι < 6 cm.21 Στο παρόν κλινικό περιστατικό, παρόλο που το μέγεθος της μάζας ξεπερνούσε τα 18 cm, οι παρούσες υπερηχογενείς εστίες με ακουστική σκιά επέτρεπαν τη διαφοροποίηση της μάζας από άλλα νεοπλάσματα των ωοθηκών.21 Η κυτταρολογική εξέταση έχει αποδειχτεί ότι διαθέτει διαγνωστική ευαισθησία της τάξης του 94.7% σε ορισμένους τύπους νεοπλασμάτων των ωοθηκών.22 Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή, η κυτταρολογική εξέταση κατόπιν παρακέντησης με λεπτή βελόνα δεν ήταν διαγνωστική.
Τα τερατώματα της ωοθήκης κατηγοριοποιούνται ως ώριμα, άωρα ή μονοδερματικά νεοπλάσματα.3-9,12-21 Τα ώριμα και τα άωρα τερατώματα είναι εμβρυϊκής προέλευσης κατάλοιπα ενός έως τριών τύπων βλαστικών γεννητικών κυττάρων, ενώ τα μονοδερματικά τερατώματα προκύπτουν από το κυρίαρχο εμβρυϊκό στοιχείο μέσα στο νεόπλασμα.4 Τα ωοθηκικά τερατώματα είναι ιστολογικά καλοήθη και καλά διαφοροποιημένα στο 50% των σκύλων.4,10 Tο νεόπλασμα που αναφέρεται στο παρόν κλινικό περιστατικό έδειξε στοιχεία ιστών που προέρχονται και από τις τρείς βλαστικές στιβάδες συμπεριλαμβανομένου και του εκτοδέρματος (δέρμα και νευρικός ιστός), του μεσοδέρματος (οστό και χόνδρος) και του ενδοδέρματος (αναπνευστικό επιθήλιο). Tα ιστοπαθολογικά στοιχεία που βρέθηκαν στο παρόν περιστατικό συμπεριλάμβαναν καλά διαφοροποιημένα κύτταρα και ήταν συμβατά με καλόηθες τεράτωμα που προερχόταν από την αριστερή ωοθήκη. Επίσης ήταν εμφανής η διήθηση από φλεγμονικά κύτταρα στο νευρικό και το συνδετικό ιστό. Σε ένα άλλο δημοσιευμένο κλινικό περιστατικό ωοθηκικού τερατώματος σε σκύλο αναφερόταν παρόμοια φλεγμονώδης αντίδραση, η οποία πιθανολογήθηκε ότι προερχόταν είτε από νεοπλασματικά κύτταρα που μιμούνταν τα φλεγμονικά και προέρχονταν από το ίδιο το νεόπλασμα, είτε από φυσιολογικά κύτταρα της φλεγμονής που συσσωρεύτηκαν ενάντια στο νεόπλασμα.13 Η κλινική της σημασία, ωστόσο, είναι άγνωστη. Η οριστική διάγνωση του τερατώματος της ωοθήκης απαιτεί την ιστοπαθολογική εξέταση της μάζας. Τα κακοήθη τερατώματα είναι σπάνια, έχουν ως κοινό κάποια αδιαφοροποίητα στοιχεία, και μπορεί να οδηγήσουν σε μεταστάσεις στο 50% των περιπτώσεων.3,10,11
Η ολική ωοθηκυστερεκτομή είναι η οριστική λύση σε περιπτώσεις εντοπισμένου τερατώματος της ωοθήκης.4,7-9,14 Ωστόσο, η ετερόπλευρη ωοθηκεκτομή μπορεί να ανήκει στη λίστα των θεραπευτικών επιλογών σε περίπτωση εντοπισμένου τερατώματος χωρίς μακροσκοπικά στοιχεία μετάστασης στο υπόλοιπο γεννητικό σύστημα ή σε άλλα όργανα.8,18 Στο παρόν κλινικό περιστατικό, η λαπαροτομή από τη μέση γραμμή και η ενδοκοιλιακή διερεύνηση αποκάλυψε τη μάζα που προερχόταν από την αριστερή ωοθήκη, και ο υπόλοιπος γεννητικός σωλήνας φαινόταν μακροσκοπικά φυσιολογικός χωρίς περαιτέρω παθολογικά στοιχεία κατά τη διερεύνηση της κοιλιακής κοιλότητας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ιστοπαθολογική ταυτότητα της μάζας ήταν άγνωστη κατά τη χρονική στιγμή της επέμβασης, ακολούθησε ολική ωοθηκυστερεκτομή η οποία ήταν εν τέλει επιτυχής καθώς το νεόπλασμα ήταν καλόηθες. Τρία χρόνια μετά την επέμβαση, ο σκύλος παραμένει υγιής.
> Συμπέρασμα
Σε αυτή την εργασία παρουσιάζεται ένα περιστατικό τερατώματος της ωοθήκης σε νεαρό σκύλο με ιστορικό διάτασης της κοιλιακής κοιλότητας. Οι απεικονιστικές εξετάσεις έδειξαν μια μάζα στη μεσότητα της κοιλιακής κοιλότητας με περιοχές επασβέστωσης. Η ερευνητική λαπαροτομή αποκάλυψε μάζα η οποία προερχόταν από την αριστερή ωοθήκη. Η ιστοπαθολογική εξέταση ήταν συμβατή με καλόηθες τεράτωμα ωοθήκης. Η ολική ωοθηκυστερεκτομή οδήγησε στην ίαση του ζώου και ο σκύλος παραμένει υγιής τρία χρόνια μετά την επέμβαση.
> Βιβλιογραφία
1. Schlafer DH, Foster RA. Female genital system. In: Jubb, Kennedy, and Palmer’s Pathology of Domestic Animals. Maxie MG (ed). 6th edn. Elsevier: St Louis, 2016, pp. 359-464.
2. Sforna M, Brachelente C, Lepri E, Mechelli L. Canine Ovarian Tumours: a retrospective study of 49 cases. Ver Res Com 2003, 27: 359-361.
3. Greenlee PG, Patnaik AK. Canine ovarian tumors of germ cell origin. Vet Pathol 1985, 22: 117-122.
4. Saba CF, Lawrence JA. Tumors of the female reproductive system. In: Withrow and MacEwen’s Small Animal Clinical Oncology. Withrow SJ, Vail DM, Page RL (eds). 5th edn. Elsevier, St Louis, 2013, pp. 532-537.
5. Dehner LP, Norris HJ, Garner FM, Taylor HB. Comparative pathology of ovarian neoplasms III germ cell tumours of canine, bovine, feline, rodent and human species. J Comp Pathol 1970, 80: 299-310.
6. Crane SW, Slocum B, Hoover EA, Wilson GP. Malignant ovarian teratoma in a bitch. J Am Vet Med Assoc 1975, 167: 72-74.
7. Clayton HM. A canine ovarian teratoma. Vet Rec 1976, 96: 567-568.
8. Wilson RB, Cave JS, Copeland JS, Onks J. Ovarian teratoma in two dogs. J Am Anim Hosp Assoc 1985, 21: 249-253.
9. Jergens AE, Knapp DW, Shaw DP. Ovarian teratoma in a bitch. J Am Vet Med Assoc 1987, 191: 81-83.
10. Patnaik AK, Greenlee PG. Canine ovarian neoplasms: a clinicopathological study of 71 cases, including histology of 12 granulosa cell tumors. Vet Pathol 1987, 24: 509-514.
11. Trasti SL, Schlafer DH. Theriogenology question of the month. J Am Vet Med Assoc 1999, 214: 785-786.
12. Nagashima Y, Hoshi K, Tanaka R, Shibazaki A, Fujiwara K, Konno K, Machida N, Yamane Y. Ovarian and retroperitoneal teratomas in a dog. J Vet Med Sci 2000, 62: 793-795.
13. Yamaguchi Y, Sato T, Shibuya H, Tsumagari S, Suzuki T. Ovarian teratoma with a formed lens and nonsuppurative inflammation in an old dog. J Vet Med Sci 2004, 66: 861-864.
14. Tappin S, Norman D. What is your diagnosis? J Small Anim Pract 2007, 48: 53-55.
15. Blaszak B, Walkowski M, Ibbs M, Jaskowski JM. Teratoma adultum in a bitch: a case report. Vet Med Czech 2009, 54: 379-381.
16. Gorman ME, Bildfell R, Seguin B. What is your diagnosis? Peritoneal fluid from a 1-year-old female German shepherd dog. Vet Clin Pathol 2010, 39: 393-394.
17. Rota M, Tursi M, Zabarino S, Appino S. Monophasic teratoma of the ovarian remnant in a bitch. Reprod Dom Anim 2013, 48: e26-e28.
18. Gulcubuk A, Altun ED, Bozkurt ER, Sontas BH, Haktanir D. Ovarian teratoma in a dog. Turk J Vet Anim Sci 2012, 36: 573-576.
19. Headley SA, Fuck EJ, Fuck ET, Curti CE. Ovarian teratoma in a bitch. Vet Rec 2006, 158: 565-567.
20. Park CH, Park JT, Lee SH, Oh KS, Son CH. Case of ovarian teratoma in an old bitch. J Emb Trans 2013, 28: 303-305.
21. Diez-Bru N, Garci-Real I, Martinez EM, Rollan E, Mayenco A, Llorens P. Ultrasonographic appearance of ovarian tumors in 10 dogs. Vet Radiol Ultrasound 1998, 39: 226-233.
22. Bertazzolo W, Dell’Orco M, Bonfanti U, DeLorenzi D, Masserdoti C, De Marco B, Caniatti M, Roccabianca P. Cytological features of canine ovarian tumours: a retrospective study of 19 cases. J Small Anim Pract 2004, 45: 539-545.
