Αντιμικροβιακή αντοχή και χρήση αντιβιοτικών στα ζώα συντροφιάς: το υφιστάμενο κενό γνώσης και η προσέγγιση για να καλυφθεί
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το δηλώνει χωρίς ενδοιασμό: Η αντιμικροβιακή αντοχή (Antimicrobial Resistance – AMR) και η αύξηση των πολυανθεκτικών βακτηρίων αποτελεί μία από τις σημαντικότερες απειλές για τη Δημόσια Υγεία παγκοσμίως. Επιπρόσθετα, αποτελεί ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί υπό το πρίσμα της Ενιαίας Υγείας, λόγω παρουσίας της AMR τόσο στα ζώα όσο και σε ανθρώπους που διαβιούν στο ίδιο περιβάλλον. Για το λόγο αυτό, εδώ και σχεδόν μία δεκαετία έχουν διαμορφωθεί προγράμματα επιτήρησης και ελέγχου της AMR για ζωονοσογόνα βακτήρια που απομονώνονται από παραγωγικά ζώα και το περιβάλλον τους. Τα προγράμματα αυτά οδήγησαν σε σημαντική μείωση της χρήσης των αντιβιοτικών στην πρωτογενή παραγωγή, χωρίς αρνητικές επιπτώσεις στην παραγωγικότητα ή στην κερδοφορία.
Όσον αφορά την AMR που σχετίζεται με τα ζώα συντροφιάς, παρατηρείται ένα μεγάλο κενό στην διαθέσιμη γνώση και πληροφόρηση και οι χώρες που εφαρμόζουν ειδικά προγράμματα ελέγχου είναι λίγες. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι σήμερα, η χρήση αντιμικροβιακών (Antimicrobial Use - AMU) στα ζώα συντροφιάς δεν περιλαμβάνεται στις ετήσιες εκθέσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA). Αυτή η έλλειψη πληροφορίας εγείρει ανησυχίες για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η ανάπτυξη AMR στα ζώα συντροφιάς για τη Δημόσια Υγεία, λόγω της στενής τους επαφής με τους ιδιοκτήτες τους. Έναν πρόσθετο προβληματισμό αποτελεί η χρήση αντιβιοτικών στα ζώα συντροφιάς, τα οποία προορίζονται για χρήση στον άνθρωπο, όταν και εάν ο κλινικός κτηνίατρος το κρίνει αναγκαίο.
Τι μπορεί να γίνει; Στην παρούσα φάση, βρίσκεται σε εξέλιξη μία σημαντική προσπάθεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόκειται για την ανάπτυξη του δικτύου European Antimicrobial Resistance Surveillance network in Veterinary medicine (EARSVet) που αφορά στον συντονισμό της συλλογής δεδομένων που σχετίζονται με την AMR και την χρήση αντιβιοτικών στα Ευρωπαϊκά Κράτη. Κατά τη διάρκεια της πιλοτικής φάσης, η συλλογή δεδομένων AMR από σκύλους και γάτες θα αφορά δείγματα που προέρχονται από περιστατικά ουρολοιμώξεων, δερματολογικά και ωτίτιδας που θα προκαλούνται από τα βακτηριακά είδη Escherichia coli, Staphylococcus pseudintermedius και Staphylococcus aureus. Αναμένεται λοιπόν στο εγγύς μέλλον να έχουμε και στη χώρα μας μια πιο ξεκάθαρη εικόνα σχετικά με την αντιβιοαντοχή σημαντικών παθογόνων στελεχών τα οποία κα- λείται να αντιμετωπίσει ο κλινικός κτηνίατρος. Η συμμετοχή των ιδιωτών συναδέλφων (που ασκούν την κλινική πράξη αλλά και που ασχολούνται με την εργαστηριακή διαγνωστική) στη συλλογή δεδομένων AMR είναι ιδιαίτερα σημαντική, θα κρίνει την επιτυχία του κάθε σχετικού εγχειρήματος και μπορεί να οδηγήσει τόσο στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών μέσω evidence-based θεραπευτικής προσέγγισης όσο και στην ανάδειξη του ρόλου του κτηνιάτρου ζώων συντροφιάς στην προάσπιση της Δημόσιας Υγείας.
Γιώργος Βαλιάκος
Επίκουρος Kαθηγητής
Τμήμα Κτηνιατρικής Π.Θ.
