Οι επιστημονικές επαναστάσεις και η χειρουργική των ζώων συντροφιάς.
Στη φιλοσοφία της επιστήμης, σύμφωνα με τον Kuhn*, σε περιόδους επιστημονικής κρίσης εμφανίζε- ται μια επανάσταση ή ανατροπή, πολλές φορές απότομη και βίαια, με σκοπό την εισαγωγή ενός νέου υπό διαμόρφωση «παραδείγματος» δηλαδή ενός συνόλου τεχνικών, αξιών και εδραιωμένων γνώσεων που ασπάζεται η επιστημονική κοινότητα μια χρονική στιγμή. Αυτό το παράδειγμα θα συγκρουστεί με το κυρίαρχο με σκοπό την εξέλιξη της επιστήμης αφού το κυρίαρχο παράδειγμα δεν ικανοποιεί πλέον την επιστημονική κοινότητα και βρίσκεται σε κρίση. Η πρόοδος ή καλύτερα η εξέλιξη της χειρουργικής δεν οφείλεται σε συσσώρευση γνώσεων, θεωριών και εμπειρίας ούτε βρίσκεται σε αιτιώδη σχέση με την εμπειρική γνώση. Βασίζεται όμως στη συνεχόμενη διαδοχή παραδειγμάτων και αλληλεπιδρά και εξαρτάται από τις εξελίξεις του κοινωνικού ιστού, της ιστορίας της χειρουργικής και ακόμη και από με- ταφυσικές ιδέες. Οι χειρουργικές γνώσεις κάθε εποχής είναι αυθύπαρκτες με τη δική τους αυτονομία και δεν μπορούν να συγκριθούν με τα επιστημολογικά κριτήρια του καιρού μας.
Η χειρουργική των ζώων συντροφιάς και γενικότερα η κτηνιατρική χειρουργική εξελίσσεται με γρήγο- ρους ρυθμούς ακολουθώντας από κοντά τη χειρουργική του ανθρώπου. Η πρόοδος της χειρουργικής βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στην εισαγωγή της ασηψίας και των αντιβιοτικών και στη μεγάλη ανάπτυξη της αναισθησιολογίας, της εντατικολογίας, της διαγνωστικής απεικόνισης και της ενδοσκόπησης. Φθά- σαμε λοιπόν στις αρχές του 21ο αιώνα όπου παρατηρούμε αλματώδη αύξηση της γνώσης που αντανα- κλά στην λογαριθμική αύξηση των δημοσιεύσεων στα επιστημονικά περιοδικά όσο και στον αριθμό των συγγραμμάτων και βιβλίων που κυκλοφορούν και πραγματεύονται τη χειρουργική των ζώων συ- ντροφιάς. Μόνο την τελευταία 5ετία κυκλοφόρησαν πάνω από 15 μεγάλα βιβλία σχετικά με τη χειρουρ- γική των μαλακών ιστών και την ορθοπαιδική των ζώων συντροφιάς και ισάριθμα για τη χειρουργική των ιπποειδών.
Οι μεγάλες επιστημονικές επαναστάσεις, λοιπόν, που κυριαρχούν στον αιώνα μας, στη χειρουργική των ζώων συντροφιάς, έχουν να κάνουν με «παραδείγματα» όπως τα συρραπτικά εργαλεία που αντικατέ- στησαν μερικώς τα ράμματα και ελάττωσαν τον εγχειρητικό χρόνο, τη λαπαροσκοπική και θωρακοσκο- πική χειρουργική που εγγυάται μικρότερες τομές και επομένως λιγότερο πόνο, την ολική αντικατάστα- ση ισχίου που επέτρεψε στα δυσπλαστικά ζώα να περπατούν σχεδόν φυσιολογικά, τη χειρουργική του χιαστού που αποκαθιστά την λειτουργικότητα της άρθρωσης του γόνατου, τη μεταμόσχευση νεφρού στη γάτα που επιτρέπει στα νεφροπαθή ζώα να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή, τις καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις που βελτιώνουν το επίπεδο της ζωής, την εισαγωγή των stent σε στενωμένους αυλούς με αποτέλεσμα την βελτίωση της ποιότητας της ζωής, τις μεγάλες προόδους της χειρουργικής ογκολογί- ας, την εξέλιξη της νευροχειρουργικής με αποτέλεσμα να είναι δυνατή η βάδιση παραπληγικών ζώων, τις εξελίξεις στην απεικονιστική διάγνωση με την εισαγωγή της υπερηχοτομογραφίας, υπολογιστικής τομογραφίας και μαγνητικής τομογραφίας στη φαρέτρα τόσο των χειρουργών μαλακών ιστών όσο και των ορθοπαιδικών και φυσικά τις εξελίξεις στην αναισθησιολογία και εντατική θεραπεία και αντιμετώ- πιση του πόνου. Οι παρακάτω εξελίξεις έγιναν μέσα από την δράση επιστημονικών επαναστάσεων, που αντικατέστησαν αξίες, τεχνικές και πεποιθήσεις τις οποίες η χειρουργική κτηνιατρική κοινότητα σταμά- τησε να υιοθετεί κάποια στιγμή.
Λυσίμαχος Γ. Παπάζογλου
Καθηγητής Χειρουργικής
Τμήμα Κτηνιατρικής ΑΠΘ
*T. S. Kuhn, Η Δομή των Επιστημονικών Επαναστάσεων. Μτφρ. Γ. Γεωργακόπουλος, Β. Κάλφας, Σύγχρονα Θέματα, Αθήνα 1985.
